Sprzedaż alkoholu z dostawą do domu – nowy, pozytywny dla przedsiębiorców, głos NSA

Możliwość prowadzenia sprzedaży alkoholu online od wielu lat stanowi gorący temat na polskim rynku. Rozwój sektora e-commerce, przyspieszony jeszcze przez pandemię covid-19 spowodował, że większość sklepów, nie tylko tych największych, umożliwia zakupy z dostawą do domu. Kwestia zgodności z prawem sprzedaży alkoholu za pośrednictwem internetu nie jest jednak oczywista, w związku z czym część przedsiębiorców nie zdecydowała się dotychczas na taką formę sprzedaży.

W debacie o zgodności takiej sprzedaży z prawem na przestrzeni lat pojawiło się wiele głosów, zarówno organów administracji przyznających zezwolenia jak i sądów administracyjnych. W przeszłości zdarzało się, że organy cofały zezwolenia w związku z prowadzeniem sprzedaży online (co skutkuje brakiem możliwości uzyskania zezwolenia przez kolejne 3 lata), a wyrok NSA z kwietnia 2016 r. (sygn. II GSK 2566/14) wskazywał na niezgodność z prawem takiej działalności.

Najnowsze rozstrzygnięcie sądu w tym zakresie – wyrok NSA z 8 września 2022 r. (sygn. II GSK 2034/18) – przynosi jednak powiew optymizmu dla wszystkich prowadzących lub dopiero rozważających sprzedaż alkoholu online

Przywołany wyrok NSA związany jest z decyzją o cofnięciu zezwolenia na sprzedaż alkoholu sklepowi branżowemu działającemu w Krakowie ze względu na prowadzenie sprzedaży także przez stronę internetową i umożliwienie zamawiania produktów alkoholowych z dostawą na adres kupującego. Zezwolenie zostało cofnięte w wyniku kontroli urzędu przeprowadzonej w formie anonimowego zakupu – jeden z urzędników zamówił alkohol z dostawą do domu i udokumentował cały proces.

Decyzja cofająca zezwolenie została uchylona już wyrokiem WSA, natomiast w wyniku złożonej skargi kasacyjnej, sprawa ostatecznie została rozstrzygnięta dopiero przez NSA, który skargę organu oddalił, utrzymując w mocy, korzystny dla przedsiębiorcy, wyrok WSA.

Rozpatrując skargi sądy wskazywały na następujące okoliczności, przemawiające za uchyleniem decyzji cofającej zezwolenie:

• Zasadę swobody działalności gospodarczej – przedsiębiorca może działać zgodnie z regułą, co nie jest zakazane jest dozwolone, a ograniczenia dotyczące prowadzenia działalności gospodarczej muszą wynikać z ustawy;
• W przepisach regulujących zasady prowadzenia sprzedaży alkoholu nie występuje zakaz sprzedaży za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość;
• Przepisy Kodeksu Cywilnego pozwalają na ustalenie w umowie miejsca dokonania sprzedaży – w tym przypadku sklepu stacjonarnego;
• Brak jest co do zasady różnicy czy osobą upoważnioną do odbioru zamówienia jest członek rodziny czy np. przedstawiciel firmy kurierskiej.

Z perspektywy przedsiębiorcy planującego sprzedaż alkoholu przez internet kluczowe jest zwrócenie uwagi na następujące elementy działalności sklepu, które zostały przywołane w wyrokach WSA oraz NSA:

• Ustalenie w regulaminie, że miejscem sprzedaży i spełnienia świadczenia jest stacjonarny punkt sprzedaży (sklep);
• Wprowadzenie wymogu rejestracji/utworzenia konta w sklepie internetowym i podania danych osobowych i adresowych przez klienta;
• Uregulowanie obowiązku kontroli dokumentów osoby ostatecznie odbierającej alkohol;
• Nałożenie na dostawcę obowiązku kontroli trzeźwości osoby odbierającej alkohol.

Mimo pozytywnego wydźwięku najnowszego wyroku NSA, należy jednak zaznaczyć, że sąd ten nie może analizować kwestii, które nie zostały poniesione w zarzutach. Te nie objęły natomiast wszystkich kwestii, które mogą być istotne dla podmiotów prowadzących sprzedaż alkoholu online. NSA nie odniósł się m.in. do tego czy sprzedaż w przypadku dostawy do domu rzeczywiście miała miejsce w fizycznym punkcie sprzedaży określonym w zezwoleniu.

Co istotne, wszystkie dotychczasowe rozważania dopuszczające możliwość sprzedaży online, dotyczyły wyłącznie sklepów internetowych, które prowadzą także działalność stacjonarną. Jednym z warunków uzyskania zezwolenia na detaliczną sprzedaż alkoholu jest prowadzenie sprzedaży w punkcie sprzedaży, którym może być: (i) sklep branżowy; (ii) stoisko w placówce handlowej lub (iii) inna placówka handlowa, w której prowadzi się bezpośrednią sprzedaż alkoholu.

W celu uzyskania dodatkowych informacji na temat zasad sprzedaży alkoholu w Polsce, prosimy o kontakt z Państwa dedykowanym partnerem lub lokalnymi ekspertami CMS.