Reimagining CEE: Ruszyło raportowanie zgodnie z Taksonomią UE przez banki i przedsiębiorstwa - czego należy się spodziewać?

CEE
Available languages: EN

Witamy w pierwszym wydaniu naszej serii "Reimagining CEE" - regularnych artykułów Law-Now omawiających aktualności związane z ESG, ze szczególnym uwzględnieniem ich wpływu na przedsiębiorstwa w Europie Środkowej i Wschodniej.

Od dwóch lat skrót ESG i słowo "taksonomia" pojawiają się na ustach wielu przedsiębiorców, a wkrótce będą jeszcze częściej wybrzmiewać w niemal każdej rozmowie biznesowej, szczególnie w Europie Środkowo-Wschodniej. Jest to spowodowane faktem, że od 1 stycznia 2022 roku weszły w życie nowe obowiązki raportowania w zakresie łagodzenia zmian klimatu i adaptacji do zmian klimatu przewidziane w Rozporządzeniu[1] UE w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje, czyli tzw. Taksonomii. Raportowanie zgodnie z Taksonomią będzie już wymagane w tym roku. Nowy obowiązek dotyczy dużych podmiotów finansowych i niefinansowych podlegających przepisom przejściowym.

Jak Taksonomia UE wpływa na banki i przedsiębiorstwa?

Taksonomia to unijny akt prawny z 2020 r., który wprowadził system klasyfikacji określający kryteria uznawania działalności gospodarczej za zrównoważoną środowiskowo. Podstawowym celem tej regulacji jest dostarczenie instytucjom finansowym (w tym bankom, firmom ubezpieczeniowym i inwestorom) instrumentu umożliwiającego standaryzację inwestycji i porównanie tych, które określane są jako zrównoważone środowiskowo. Zatem jeżeli instytucje finansowe deklarują, że finansują inwestycje zrównoważone środowiskowo, inwestycje te powinny spełniać wymogi Taksonomii. Ponadto, instytucje finansowe muszą składać odpowiednie raporty w tym zakresie.

Ale co Taksonomia oznacza dla biznesu? Po pierwsze, Taksonomię trzeba wziąć pod uwagę przy ubieganiu się o finansowanie, ponieważ banki będą zwracały szczególna uwagę na spełnienie kryteriów Taksonomii podejmując decyzje o udzieleniu finansowania. Z drugiej strony, Taksonomia wprowadziła dodatkowe wymogi dotyczące sprawozdawczości niefinansowej dla przedsiębiorstw, które mają zastosowanie już teraz. Tak więc nie chodzi tu o zmiany w odległej przyszłości, ale o wymogi, które należy spełnić natychmiast.

Co to jest zrównoważona inwestycja?

Zrównoważona środowiskowo inwestycja, to taka, w ramach której finansuje się co najmniej jedną działalność gospodarczą kwalifikującą się jako zrównoważona pod względem środowiskowym. Aby zakwalifikować się jako zrównoważona pod względem środowiskowym, działalność gospodarcza musi: a) wnosić istotny wkład w realizację co najmniej jednego z celów środowiskowych; b) nie wyrządzać poważnych szkód dla żadnego z celów środowiskowych; c) być prowadzona zgodnie z minimalnymi gwarancjami; oraz d) spełniać techniczne kryteria kwalifikacji, które zostały ustanowione przez Komisję.

W unijnym rozporządzeniu w sprawie taksonomii ustanowiono sześć celów środowiskowych: łagodzenie zmian klimatu, adaptacja do zmian klimatu, zrównoważone wykorzystywanie i ochrona zasobów wodnych i morskich, przejście na gospodarkę o obiegu zamkniętym, zapobieganie zanieczyszczeniu i jego kontrola oraz ochrona i odbudowa bioróżnorodności i ekosystemów.

Dla każdego celu kryteria kwalifikacji mają zostać ustanowione w aktach delegowanych. Pierwszy akt delegowany został przyjęty w dniu 4 czerwca 2021 r. i dotyczy celów związanych z klimatem (tj. łagodzenie zmian klimatu i przystosowanie się do zmian klimatu). W tym akcie delegowanym ustanowiono kryteria dla takich rodzajów działalności jak produkcja, energetyka, gospodarka odpadami, transport i budownictwo.

Pozostałe cztery cele zostaną objęte kolejnym aktem delegowanym, który ma zostać przyjęty w pierwszej połowie 2022 r. W dniu 3 sierpnia 2021 r. Platforma UE ds. Zrównoważonego Finansowania opublikowała projekt sprawozdania zawierającego wstępne zalecenia dotyczące technicznych kryteriów kwalifikacji w odniesieniu do pozostałych czterech celów. Po okresie opiniowania, projekt miał zostać przedłożony Komisji w listopadzie 2021 roku. Projekt sprawozdania nie jest jednak oficjalnym dokumentem Komisji i nie wiadomo jeszcze, w jakim stopniu Komisja uwzględni te zalecenia.

Kto i co powinien zgłaszać w ramach Taksonomii UE?

Sprawozdawczość na podstawie Taksonomii jest obowiązkowa dla przedsiębiorstw finansowych i niefinansowych zobowiązanych do publikowania informacji niefinansowych na mocy dyrektywy w sprawie sprawozdawczości niefinansowej (NFRD)[2]. Obejmuje ona zatem duże jednostki interesu publicznego (w tym spółki giełdowe, banki i firmy ubezpieczeniowe) zatrudniające ponad 500 pracowników. Te duże przedsiębiorstwa muszą przedstawić informacje na temat tego, w jaki sposób i w jakim zakresie ich działalność jest związana z działalnością gospodarczą, która kwalifikuje się jako zrównoważona środowiskowo.

W 2022 r. obowiązek raportowania na mocy Taksonomii będzie ograniczony tylko do celów związanych z klimatem: celu dotyczącego łagodzenia zmian klimatu i celu dotyczącego adaptacji do zmian klimatu. Jeżeli akt delegowany dotyczący pozostałych celów zostanie wydany w 2022 r., od dnia 1 stycznia 2023 r. obowiązek raportowania będzie obejmować również pozostałe cele.

Zasadniczo duże przedsiębiorstwa finansowe i niefinansowe muszą przekazywać inwestorom informacje na temat efektywności środowiskowej swoich aktywów i działalności gospodarczej. Zakres sprawozdawczości w 2022 r. jest ograniczony. W 2022 r. przedsiębiorstwa niefinansowe muszą jedynie ujawnić udział działalności gospodarczej kwalifikującej się do Taksonomii i niekwalifikującej się do Taksonomii w ich całkowitym obrocie, kapitale i wydatkach operacyjnych oraz informacje jakościowe towarzyszące KPI. Począwszy od stycznia 2023, podmioty niefinansowe będą zobowiązane do raportowania kwalifikowalności i dostosowania (UE Taxonomy eligibility and alignment). Od tego momentu obowiązywać będą pełne wymogi w zakresie sprawozdawczości.

Nieco inne zasady przejściowe mają zastosowanie do instytucji finansowych, dla których okres przejściowy, w którym raportowana będzie tylko kwalifikowalność działalności do Taksonomii będzie obowiązywać zarówno w 2022, jak i w 2023 roku. Jednak od stycznia 2024 r., podmioty finansowe będą zobowiązane do raportowania zarówno kwalifikowalności, jak i dostosowania do Taksonomii. Pełny zakres obowiązkowej sprawozdawczości dla podmiotów finansowych będzie obowiązywać od stycznia 2026 r.

Czy energia jądrowa i gaz są zrównoważone środowiskowo?

Zakres działalności ujętych w Taksonomii budzi kontrowersje, w szczególności kwestia pominięcia gazu i energii jądrowej. W grudniu 2021 roku Komisja Europejska rozpoczęła konsultacje projektu uzupełniającego aktu delegowanego do Taksonomii w odniesieniu do niektórych rodzajów działalności gazowej i jądrowej. Obejmuje on trzy rodzaje działalności związanej kopalnymi paliwami gazowymi: wytwarzanie energii elektrycznej, wysokosprawną kogenerację oraz ciepłownictwo i chłodnictwo. Uwzględnienie gazownictwa ma z założenia charakter przejściowy. Jeśli natomiast chodzi o energetykę jądrową, projekt obejmuje następujące działalności: jednostki demonstracyjne dla zaawansowanych technologii jądrowych, budowę nowych elektrowni jądrowych z wykorzystaniem najlepszych dostępnych technologii oraz wytwarzanie energii elektrycznej z istniejących instalacji. Projekt nie został jeszcze przyjęty. Dla Europy Środkowo-Wschodniej, która jest w dużym stopniu uzależniona od węgla i obecnie poszukuje nowych źródeł wytwarzania energii, jest to bardzo ważny kierunek rozwoju. Otwarcie Taksonomiina energię jądrową i gazową wydaje się być kluczowe dla tego celu, przynajmniej w okresie przejściowym.

Jak będzie się zmieniała sprawozdawczość w zakresie Taksonomii?

Liczne czynniki mogą jeszcze wpłynąć na obowiązki w zakresie sprawozdawczości wynikające z Taksonomii i dalej je zmodyfikować. Jednym z nich jest fakt, że w dniu 21 kwietnia 2021 roku Komisja przyjęła wniosek dotyczący dyrektywy w sprawie raportowania w zakresie zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw (CSRD)[3]. Celem CSRD jest zmiana dotychczasowych wymogów sprawozdawczych zawartych w NFRD. Wśród proponowanych zmian warto zwrócić uwagę, że CSRD rozszerza zakres podmiotów podlegających obowiązkowi raportowania niefinansowego na wszystkie duże spółki niezależnie od tego, czy są notowane na rynkach giełdowych - wystarczy, że będą zatrudniały zasadniczo więcej niż 250 (a nie 500 pracowników). Kryteria te są wiążące dla wszystkich przedsiębiorstw, bez względu na sektor i obszar działalności, a zatem będą miały wpływ również na przedsiębiorstwa działające w Europie Środkowej i Wschodniej. Od 2026 roku obowiązek raportowania niefinansowego ma dodatkowo zostać rozszerzony na małe i średnie jednostki notowane na giełdach (z wyłączeniem mikroprzedsiębiorstw). To z kolei oznacza, że wszystkie takie przedsiębiorstwa będą musiały składać sprawozdania zgodnie z Taksonomią, co znacznie rozszerzy zakres jej zastosowania.

Co to oznacza dla banków i przedsiębiorstw?

Ponieważ Taksonomia już ma zastosowanie, jest to doskonały moment na sprawdzenie, czy z prawnego punktu widzenia obowiązek raportowania dotyczy danej spółki oraz jak do niego podejść. Wiele banków i firm w Europie Środkowo-Wschodniej już zaczęło się tej kwestii przyglądać. Mimo, że Taksonomia weszła w życie, to wciąż jest jeszcze czas na wdrożenie środków mających na celu zapewnienie zgodności z nowymi wymogami, jak chociażby wprowadzenie pewnych zmian organizacyjnych, takich jak wyznaczenie osób odpowiedzialnych za kwestie ESG w organizacji oraz wdrożenie systemów umożliwiających wychwytywanie informacji, które muszą być raportowane.

Może to być również dobry moment na przemyślenie strategii firmy i rozważenie wprowadzenia zmian w jej polityce, aby bardziej skupić się na zrównoważonym rozwoju w zakresie ochrony środowiska, zgodnie z kryteriami Taksonomii lub zmienić strategie inwestycyjne. Pozwoli to na lepsze wywiązywanie się z obowiązku raportowania i w rezultacie zwiększy dostęp do możliwości biznesowych, które w większym stopniu będą dostępne dla działalności zrównoważonych środowiskowo niż tych, które nie spełniają kryteriów ESG. Dotyczy to w szczególności spółek z Europy Środkowo-Wschodniej, które już wcześniej przeszły długą drogę, aby udoskonalić swoje osiągnięcia w zakresie ochrony środowiska – teraz czekają je jeszcze większe wyzwania.

Aby uzyskać więcej informacji na ten temat oraz na temat compliance i raportowania ESG, skontaktuj się z autorami tego artykułu lub ze swoją osobą kontaktową w CMS.


[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/852 z czerwca 2020 r. w sprawie ustanowienia ram ułatwiających zrównoważone inwestycje oraz zmieniające rozporządzenie (UE) 2019/2088.

[2] Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE z dnia 22 października 2014 r. zmieniająca dyrektywę 2013/34/UE w sprawie ujawniania informacji niefinansowych i informacji dotyczących różnorodności przez niektóre duże jednostki oraz grupy.

[3]Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej dyrektywę 2013/34/UE, dyrektywę 2004/109/WE, dyrektywę 2006/43/WE i rozporządzenie (UE) nr 537/2014 w odniesieniu do sprawozdawczości dotyczącej zrównoważonego rozwoju przedsiębiorstw COM/2021/189 final.