Nieuwigheden in het Belgische mededingingsrecht

Met de Wet van 28 februari 2022 heeft de Belgische wetgever de ECN+ richtlijn omgezet die de nationale mededingingsautoriteiten moet versterken. Naast andere inhoudelijke wijzigingen in de Belgische mededingingswetgeving is voortaan een forfaitaire vergoeding vereist voor het aanmelden van concentraties bij de Belgische mededingingsautoriteit. De Wet trad in werking op 17 maart 2022.

Richtlijn (EU) 2019/1 van het Europees Parlement en de Raad van 11 december 2018 tot toekenning van bevoegdheden aan de mededingingsautoriteiten van de lidstaten voor een doeltreffendere handhaving en ter waarborging van de goede werking van de interne markt, de ECN+ richtlijn genoemd, heeft tot doel de nationale mededingingsautoriteiten (NMA's) te versterken door ervoor te zorgen dat hun (i) onafhankelijkheid, (ii) middelen in de ruime zin en (iii) algemene handhavings- en onderzoeksbevoegdheden alsook hun mogelijkheden om een boete op te leggen zijn gewaarborgd. Om de doeltreffendheid van de handhaving van het mededingingsrecht te garanderen, moet een nationale mededingingsautoriteit met name in staat zijn om:

• inspecties uit te voeren (dawn raids);
• verzoeken om inlichtingen tot ondernemingen en haar werknemers te richten en de werknemers te ondervragen;
• corrigerende maatregelen op gedrags- en structureel gebied op te leggen;
• tijdens haar onderzoek voorlopige maatregelen en verbintenissen te doen naleven; en
• boetes en dwangsommen op te leggen.

Bovendien wil de ECN+ richtlijn een uiteenlopende toepassing van het Europese mededingingskader voorkomen door de samenwerking te verbeteren en een reeks uniforme principes te voorzien voor alle nationale mededingingsautoriteiten wanneer zij de EU-mededingingsregels toepassen, parallel met de nationale regels, namelijk in gevallen waarin de handel tussen lidstaten ongunstig kan worden beïnvloed, of op een autonome basis.

De ECN+ richtlijn moest uiterlijk op 4 februari 2021 in nationaal recht zijn omgezet. Met een kleine vertraging heeft de Belgische wetgever de ECN+ richtlijn omgezet bij de Wet van 28 februari 2022, die op 7 maart 2022 in het Belgisch Staatsblad is gepubliceerd.

In het licht van de bovenvermelde doelstellingen van de ECN+ richtlijn brengt de omzetting verscheidene verduidelijkingen en wijzigingen aan in het Belgisch Wetboek van Economisch Recht (WER) dat de institutionele, procedurele en besluitvormingsregels van de Belgische mededingingsautoriteit (BMA) regelt.

De belangrijkste wijzigingen zijn:

• het verruimen van de gebieden waarin de BMA (i) boetes tot 1% van de wereldwijde jaaromzet kan opleggen, bijvoorbeeld voor het niet aanmelden van een concentratie waarvoor een aanmeldingsplicht geldt en voor het niet naleven van voorlopige maatregelen, en (ii) dwangsommen tot 1% van de gemiddelde dagomzet kan opleggen, bijvoorbeeld voor het verstrekken van onvolledige of onjuiste informatie in een antwoord op een verzoek om inlichtingen, het missen van de termijn om te antwoorden of voor het niet verschijnen op een hoorzitting;
• de volledige reeks regels inzake clementieprocedures hard law te maken door ze vanuit de richtsnoeren in het WER op te nemen, waarbij de taalvereisten in deze context worden versoepeld maar beknopte clementieverzoeken aan strengere voorwaarden worden onderworpen;
• het verbeteren van de samenwerking met andere nationale mededingingsautoriteiten en de Europese Commissie rond “dawn raids”, clementieprocedures en andere vormen van informatie-uitwisseling;
• het wijzigen van het Belgische wetboek van strafrecht om strafrechtelijke immuniteit mogelijk te maken in het geval van collusie bij aanbestedingsprocedures wanneer een verzoek om immuniteit bij de BMA succesvol was en alle informatie betreffende de inbreuk het parket heeft bereikt;
• het beperken van de uitsluiting van onrechtmatig verkregen bewijsmateriaal in mededingingsrechtelijke onderzoeken;
• de mogelijkheid voorzien voor de BMA om in beroep te gaan tegen een beslissing van de rechter om een inspectie niet toe te staan bij het Hof van Beroep te Brussel; en
• concentratiepartijen de mogelijkheid bieden om beroep in te stellen tegen een beslissing van de auditeur-generaal waarbij het gebruik van de vereenvoudigde procedure wordt geweigerd bij het Marktenhof.

De ECN+ richtlijn heeft ook tot doel om de lidstaten te verplichten om NMA's aanzienlijk meer middelen ter beschikking te stellen. De BMA vraagt al decennia om meer financiële middelen en personeel zodat zij haar taak om de concurrentievoorwaarden op de Belgische markt te vrijwaren door onderzoek te voeren naar concurrentieverstorende praktijken doeltreffend kan uitvoeren. In dit verband heeft de nieuwe auditeur-generaal aangekondigd dat een extra budget van 600.000 EUR (op een totaalbudget van 7,5 miljoen EUR) is toegewezen aan de BMA.

Voortaan zullen ondernemingen die hun transacties aanmelden in het kader van de concentratiecontroleprocedure ook bijdragen tot de financiering van de BMA. Krachtens de nieuwe Wet moeten de aanmeldende partijen een forfaitaire vergoeding van 17.450 EUR betalen in het geval van een vereenvoudigde procedure en 52.350 EUR voor de normale procedure. Verwacht wordt dat deze vergoeding ongeveer 800.000 EUR per jaar zal opleveren.

Dankzij deze bijkomende middelen is de BMA voornemens een team op te richten dat zich zal concentreren op concentraties, terwijl de rest van het auditoraat zich zal blijven bezighouden met het onderzoeken van inbreuken op het mededingingsrecht.

Deze nieuwe regels zijn op 17 maart 2022 in werking getreden.