Stanowisko Trybunału Konstytucyjnego w sprawie ograniczeń na rynku aptek - “Apteka dla Aptekarza 2.0” wprowadzona niezgodnie z Konstytucją

Poland
Available languages: EN

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 18 września 2024 r. (K 15/23) stwierdził, że burzliwie dyskutowaną nowelizację ustawy Prawo Farmaceutyczne, nazywaną „Apteką dla Aptekarza 2.0” („Ada 2.0”) wprowadzono niezgodnie z Konstytucją RP.

Ada 2.0 ogranicza możliwość przejmowania kontroli nad aptekami, w tym:

  • uniemożliwienie przejmowania kontroli, w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów, nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną przez osoby inne niż farmaceuci lub spółki z ich udziałem oraz przez podmioty, które już prowadzą, w sposób bezpośredni lub pośrednio, co najmniej 4 apteki ogólnodostępne;
  • niedopuszczenie do przejęcia kontroli nad podmiotem prowadzącym aptekę ogólnodostępną przez osobę, która wchodzi w skład organów spółki posiadającej zezwolenie na prowadzenie hurtowni farmaceutycznej lub zajmującej się pośrednictwem w obrocie produktami leczniczym, oraz
  • zwiększenie wymiaru kar za niezgodne z prawem przejęcie apteki.

Ada 2.0 weszła w życie w wyniku nowelizacji ustawy o gwarantowanych przez Skarb Państwa ubezpieczeniach eksportowych oraz niektórych innych ustaw („ustawa o ubezpieczeniach eksportowych”). Wprowadzona dopiero na etapie prac sejmowych Ada 2.0 nie była związana z materią ustawy o ubezpieczeniach eksportowych i nie podlegała konsultacjom z zainteresowanymi środowiskami.

Trybunał Konstytucyjny w wyroku nie badał przepisów nowelizacji pod kątem merytorycznym – skupił się wyłącznie na zgodności procedury uchwalania Ada 2.0 z Konstytucją RP i uznał oceniany proces legislacyjny za niekonstytucyjny. Trybunał wskazał, że niedopuszczalne jest wprowadzanie w drodze poprawki do projektu przepisów, które nie były związane z pierwotnym zamysłem nowelizacji, co doprowadziło do ominięcia konstytucyjnych wymogów związanych z inicjatywą ustawodawczą oraz obowiązku przedstawienia skutków finansowych ustawy.

Zgodnie z Konstytucją RP Ada 2.0 przestanie obowiązywać z dniem ogłoszenia wyroku w Dzienniku Ustaw.