Coronavirus crisis: België neemt maatregelen ter ondersteuning van de economie (actualisatie)

Nu de lidstaten steeds strengere inperkingsmaatregelen nemen, beginnen de eerste dramatische gevolgen voor de economie zich te manifesteren in sectoren zoals luchtvervoer, toerisme, massa-evenementen, enz. De pandemische crisis zal een belangrijk effect hebben op de economie en duizenden bedrijven in België zullen overheidssteun nodig hebben om deze moeilijke beproeving door te staan, misschien ook om faillissementen te voorkomen.

1. Het door de Europese Commissie vastgesteld kader: welke maatregelen kunnen door de lidstaten worden genomen?

De Europese Commissie is bewust van de gevolgen van de crisis voor de economie, en heeft daarom zeer snel gereageerde door op 19 maart 2020 een tijdelijk kaderregeling voor staatssteun ter ondersteuning van de economie in de huidige context van de sterke stijging van de COVID-19 goed te keuren. Dit kaderregeling bevat de Europese regels die de staten in acht moeten nemen bij het verlenen van subsidies, belastingvoordelen, overheidsgaranties en rentesubsidies in de context van de COVID-19 crisis. Dit kaderregeling werd voor het eerst gewijzigd op 4 april 2020, met als doel de voorwaarden voor de toepassing van de maatregelen te verzachten en nieuwe steuncategorieën te creëren om het onderzoek, de aanleg van test- en opschalingsinfrastructuur en de productie van, voor COVID-19, relevante producten te steunen. Bovendien voorziet de kaderregeling gerichte ondersteuning in de vorm van betalingsuitstellen voor belastingen (btw, RSZ, belastingen, enz.) en loonsubsidies voor werknemers voor bedrijven in sectoren of regio's die het meest worden getroffen door de crisis. Een uitbreiding van de kaderregeling tot kapitaalinbreng wordt besproken, maar onder strikte voorwaarden die met de lidstaten worden gediscussieerd.

De Nederlandse tekst van de kaderregeling is beschikbaar via deze link.

De tijdelijke kaderregeling is gebaseerd op artikel 107, lid 3, onder b), VWEU dat betrekking heeft op steunmaatregelen om een ernstige verstoring in de EU-economie te lossen. Alleen ondernemingen die na 31 december 2019 moeilijkheden hebben ondervonden, komen in aanmerking voor steun in het kader van dit tijdelijke kaderregeling. Dit is om ervoor te zorgen dat deze niet wordt gebruikt voor overheidssteun die geen verband houdt met de COVID-19-epidemie.

De lidstaten mogen tot en met 31 december 2020:

1. Regelingen opzetten om rechtstreekse subsidies, terugvorderbare voorschotten of belastingvoordelen tot € 800.000 aan bedrijven te verlenen om aan dringende liquiditeitsbehoeften te voldoen;
2. Overheidsgaranties verlenen voor nieuwe bankleningen, in de vorm van premies, gebaseerd op een door de Commissie opgestelde tabel naar gelang van de omvang van de begunstigde (KMO of grote onderneming) en de looptijd van de lening , behalve door de staat voorgestelde alternatieve methode: De garanties van maximaal 6 jaar kunnen tot 90% (indien de staat hetzelfde risico draagt als de financiële instelling) of 35 % (indien het risico in eerste instantie door de staat wordt gedragen) van de bankleningen dekken, waarvan het bedrag wordt bepaald op basis van operationele behoeften van de bedrijven (vastgesteld op basis van de loonsom of liquiditeitsbehoeften, of tot 25% van de totale omzet van de begunstigde in 2019). De garanties kunnen betrekking hebben op zowel investerings- als werkkapitaalleningen;
3. Steun toekennen in de vorm van overheidsleningen met rentesubsidie: De rentevoet van deze leningen moet ten minste gelijk zijn aan de rentenvoeten die zijn vastgesteld in de door de Commissie opgestelde tabel naar gelang van de omvang van de begunstigde, behalve door de staat voorgestelde alternatieve methode. Het maximumbedrag van de lening wordt bepaald op basis van de operationele behoeften van de bedrijven (vastgesteld op basis van de loonsom of liquiditeitsbehoeften of tot 25% van de totale omzet van de begunstigde in 2019). De leningen van maximaal 6 jaar kunnen betrekking hebben op zowel de investerings- als de werkkapitaalbehoeften;
4. De regels inzake kortlopende exportkredietverzekering versoepelen;
5. Steun toekennen voor onderzoek en ontwikkeling en investeringssteun toekennen voor de bouw of aanpassing van test- en opschalingsinfrastructuren en voor de productie van producten relevant voor COVID-19;
6. Betalingsuitstellen en loonsubsidies toekennen, gericht op sectoren, regio's en bedrijven die het zwaarst door de crisis zijn getroffen.

In het geval van steun in de vorm van overheidsgaranties en verlaagde rentevoeten, moeten bepaalde waarborgen worden ingevoerd om mogelijke indirecte steun aan kredietinstellingen of andere financiële instellingen te voorkomen. Kredietinstellingen en andere financiële instellingen moeten de voordelen van de steun immers zo veel mogelijk aan de eindbegunstigden doorberekenen.

Alle steunregelingen op grond van de tijdelijke kaderregeling moeten door de lidstaten vóór hun uitvoering bij de Europese Commissie worden aangemeld en zullen tot 31 december 2020 worden goedgekeurd.

Deze nationale maatregelen moeten vooraf aan de Commissie worden gemeld. Deze heeft al ongeveer vijftig besluiten genomen over verschillende systemen die door bijna alle lidstaten zijn aangemeld.

Bovendien kunnen de lidstaten algemene maatregelen nemen, zoals loonsubsidies en de opschorting van belastingbetalingen voor alle ondernemingen. Deze, in tegenstelling tot de hierboven genoemde gerichte maatregelen (per sector, regio of bedrijf), vormen geen staatssteun en hoeven niet bij de Europese Commissie te worden aangemeld.

Ten slotte kunnen de lidstaten bedrijven vergoeden voor de schade de zij hebben geleden als gevolg van de COVID-19- epidemie. De Europese Commissie stelt voor dat de lidstaten deze oplossing toepassen om luchtvaartmaatschappijen op grond van artikel 107, lid 2, onder b), VWEU te vergoeden voor de schade die zij hebben geleden als gevolg van de COVID-19-pandemie. De Commissie heeft op 18 maart 2020 de lijst gepubliceerd van de gegevens die de lidstaten voor de aanmelding van dergelijke steun moeten verstrekken, we verwijzen u hier naar ons artikel van 19 maart 2020.

2. De reactie van België: welke overheidssteun is er beschikbaar voor Belgische bedrijven?

Zowel de federale regering als de gewesten hebben verschillende maatregelen aangenomen, binnen het kader van hun respectieve bevoegdheden, met als doel de Belgische economie te ondersteunen.

Ten eerste, heeft de federale regering verschillende maatregelen aangenomen die de invoering van een betalingsplan mogelijk maken (uitstel van betaling, uitstel en vrijstelling van betaling in bepaalde gevallen), met name voor socialezekerheidsbijdragen, BTW, bedrijfsvoorheffing en belasting van particuliere en bedrijven; voor zover kan worden aangetoond dat de betalingsmoeilijkheden verband houden met de COVID-19 epidemie. De staat heeft ook de voorwaarden versoepeld om een beroep te doen op tijdelijke werkloosheid wegens overmacht of om economische redenen. Alle verzoeken moeten vóór 30 juni 2020 worden ingediend. In verschillende sectoren, zoals de horeca, de evenementen of de handel, heeft de Staat speciale maatregelen genomen om deze sectoren in de huidige crisis financieel te ondersteunen.

Er werd ook een staatswaarborgregeling opgezet, aangemeld en goedgekeurd op 11 april 2020 door de Europese Commissie,, met een budget van € 50 miljard, gecreëerd door de wet van 27 maart 2020. Het koninklijk besluit van 14 april 2020 stelt de modaliteiten ervan vast.

Deze is gericht op het dekken van nieuwe kredieten toegekend tussen 1 april 2020 en 30 september 2020 voor maximaal één jaar voor een maximum bedrag van € 50 miljoen per onderneming.

Om voor deze regeling in aanmerking te komen, moeten de ondernemingen aantonen dat zij levensvatbaar zijn, en dat zij momenteel niet aan een kredietherstructurering onderworpen zijn. Worden namelijk uitgesloten :

• Ondernemingen die beschouwen als “onderneming in moeilijkheden” in de zin van de verordening (UE) nr. 651/2014.
• Ondernemingen die, op 1 februari 2020 achterstal had op zijn lopende kredieten of op belastingen of sociale zekerheidsbijdragen ; of die op 29 februari 2020 meer dan 30 dagen achterstal had voor deze betalingen.

Om ervoor te zorgen dat de garantie alleen wordt gebruikt als er voldoende verliezen zijn bereikt, is het maximale bedrag van de staatsgarantie:

• - 0% voor de eerste 3% van verliezen;
• - 50% voor de volgende2% verliezen;
• - 80% voor de resterende verliezen

De regeling bepaalt dat de vergoedingstarief, die door de kredietgever aan de kredietnemer wordt gevraagd, gelijk is aan:

• - 0,25% (voor kmo's) en
• - 0,5% (voor grote bedrijven)

Daarnaast stelt de regeling een moratorium in op rentebetalingen en terugbetalingen van leningen voor bestaande leningen tot eind september 2020.

Meer informatie over de federale maatregelen is te vinden via deze link.

Vervolgens hebben alle regio’s aanvullende maatregelen genomen in het kader van hun economische en sociale bevoegdheden.

Zo besliste het Brussels Hoofdelijk Gewest om een premie van € 4000 per bedrijf toe te kennen in bepaalde sectoren (horeca, huisvesting, recreatie- en sportactiviteiten, enz.) waarvan de sluiting verplicht is geworden door de besluiten van de National Veiligheidsraad. Het Brussels Hoofdelijk Gewest zal overheidsgaranties verlenen voor bankleningen voor een totaalbedrag van € 20 miljoen. Bovendien zullen leveranciers en horecabedrijven tegen verlaagde rente leningen kunnen aanvragen bij het Gewest.

Meer informatie over de Brusselse steunmaatregelen is te vinden via deze link.

Het Waals Gewest heeft een solidariteitsfonds opgericht dat onder meer zal worden gebruikt om bedrijven die volledig zijn gesloten of gestopt tot € 5000 te vergoeden; en om bedrijven die hun sluitingsdagen hebben moeten aanpassen zonder volledig gesloten te zijn in de loop van de week, te compenseren tot € 2500.

Andere maatregelen die in Wallonië zijn genomen, zijn de bevriezing van uitstaande leningen, de verstrekking van leningen voor een maximumbedrag van € 200.000 door de SOGEPA en Wallonie Santé, de toekenning van garanties door GELIGAR en SOGEPA voor grote bedrijven, en door SOWALFIN voor de KMO’s, enz. De drie regelingen werden aan de Europese Commissie aangemeld.

Meer details over de maatregelen die in het Waalse Gewest zijn aangenomen zijn te vinden via deze link.

Ten slotte, heeft het Vlaamse Gewest ook een bonussysteem opgezet voor bedrijven die vanwege de COVID-19 crisis gedwongen zijn te sluiten. Een bedrag van € 4000 zal worden toegekend aan elk bedrijf dat volledig heeft moeten sluiten en een bedrag van € 2000 zal worden toegekend aan de bedrijven die in het weekend hebben moeten sluiten. Indien heropening na 21 dagen niet mogelijk is, wordt aan bedrijven een premie van € 160 per dag toegekend. Bovendien heeft het Gewest een crisisgarantieregeling opgezet, aangemeld en goedgekeurd op 11 april 2020 door de Europese Commissie, met een budget van € 100 miljoen, waardoor het mogelijk zal zijn om tot 80% van de leningen die niet in aanmerking komen voor de staatswaarborgregeling.

Meer informatie over de maatregelen die in het Vlaamse Gewest zijn genomen is te vinden via deze link.

Tot slot, op lokaal niveau hebben bepaalde steden en gemeenten, met name enkele Vlaamse provincies, ook steunmaatregelen aangenomen ten gunste van bedrijven.

Deze maatregelenzijn te vinden op deze link.

Ten slotte worden individuele maatregelen overwogen voor de meest getroffen sectoren, zoals het luchtvervoer. Dergelijke individuele steunmaatregelen vereisen voorafgaande aanmelding bij de

Europese Commissie. Veel lidstaten voeren daarom al intensieve gesprekken met de Commissie over steunmaatregelen voor hun luchtvaarmaatschappijen. Daarna zal steun worden verleend aan vliegvelden, grondafhandeling bedrijven, hotels, de vastgoedsector, banken, de automobielindustrie enz.

We staan tot uw beschikking voor verdere informatie over dit onderwerp