Nadchodząważne zmiany do ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów

31 stycznia 2023 r. do Sejmu trafił rządowy projekt zmiany ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Rozwiązania zawarte w projekcie poszerzają uprawnienia Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów („Prezes UOKiK”). Ustawa stanowi implementację do polskiego prawa unijnej dyrektywy mającej na celu nadanie organom ochrony konkurencji państw członkowskich dodatkowych uprawnień w celu skuteczniejszego egzekwowania prawa konkurencji (Dyrektywa ECN+).

Najważniejsze z proponowanych zmian to:

• wprowadzenie ustawowej podstawy odpowiedzialności spółki matki za naruszenia prawa konkurencji dokonane przez spółkę zależną; według projektu spółka matka dopuszcza się naruszenia prawa konkurencji, jeżeli „wywiera decydujący wpływ” na bezpośredniego sprawcę naruszenia; jednocześnie, wprowadzono domniemanie wywierania decydującego wpływu, jeżeli udział spółki matki w kapitale spółki zależnej przekroczy 90%; ponadto, za naruszenie prawa konkurencji będą również odpowiadać osoby zarządzające w spółce matce (kara do 2 mln złotych za umyślne dopuszczenie do naruszenia prawa konkurencji);
• Prezes UOKiK zyska uprawnienie do zastosowania środków strukturalnych (np. nakaz podziału przedsiębiorcy lub zbycia części majątku) w decyzjach kończących postepowanie w sprawach antymonopolowych;
• rozszerzenie możliwości żądania informacji i dokumentów przez Prezesa UOKiK w ramach prowadzonych postępowań; dotychczas Prezes UOKiK mógł wezwać do przedstawienia informacji jedynie przedsiębiorcę;  nowelizacja rozszerza to uprawnienie dając organowi możliwość żądania informacji i dokumentów również od osoby fizycznej;
• praktyczne wydłużenie terminu przedawnienia naruszeń prawa konkurencji; nie zmieni się aktualny termin przedawnienia (5 lat), jednak nowelizacja zakłada, że czynności dochodzeniowe Prezesa UOKiK podejmowane w ramach postępowania wyjaśniającego (np. kontrola, wezwanie do przedłożenia informacji) w stosunku do jednego uczestnika porozumienia będą powodować zawieszenie biegu terminu przedawnienia dla wszystkich jego uczestników;
• szereg zmian dotyczących procedury kontroli i przeszukania, m.in. możliwość dokonywania przeszukań prywatnych pomieszczeń bezpośrednio przez kontrolerów UOKiK za zgodą sądu (dotychczas przeszukania w takim zakresie mogła dokonać tylko policja na prośbę UOKiK); uregulowanie w ustawie możliwości złożenia zażalenia na postanowienie sądu w przedmiocie wyrażenia zgody na przeszukanie (jego uwzględnienie oznacza brak możliwości wykorzystania przez Prezesa UOKiK dowodów pozyskanych w trakcie przeszukania);
• zmiana w zakresie maksymalnej kary za naruszenia proceduralne (np. za nieudzielenie informacji na żądanie Prezesa UOKiK, utrudnianie kontroli); zamiast dotychczasowej maksymalnej kary wyrażonej kwotowo (50 mln. EUR), Prezes UOKiK będzie mógł nałożyć karę do 3% obrotu przedsiębiorcy;
• znaczne podniesie maksymalnej kary nakładanej na związki przedsiębiorców; według nowych przepisów kara będzie mogła wynieść do 10% sumy obrotów członków związku, a członkowie związku będą odpowiadać za zapłatę kary;
• zmiany dotyczące procedury leniency, m.in. doprecyzowanie zakresu pojęcia „współpracy” z Prezesem UOKiK, do której zobowiązany jest wnioskodawca leniency.

Dalsze prace nad ustawą będą się toczyły w parlamencie. Po zakończeniu procesu legislacyjnego, Ustawa wejdzie w życie 14 dni po jej podpisaniu przez Prezydenta.