Nowe zasady dotyczące dochodzenia roszczeń z weksla?

Trwają prace nad nowelizacją przepisów k.p.c. (projekt ustawy z dnia 23 września 2020 roku o zmianie ustawy Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw – „Projekt ustawy”), która przewiduje m.in. wprowadzenie istotnych zmian w procesie dochodzenia roszczeń z weksla w postępowaniu nakazowym przeciwko konsumentom. Projektowane zmiany mają przede wszystkim znaczenie dla banków i instytucji pożyczkowych.

Odpowiedź na orzeczenia TSUE

Przepisy k.p.c. dotyczące postępowania nakazowego z weksla są w ostatnim czasie przedmiotem ożywionych dyskusji. Stało się tak przede wszystkim za sprawą orzecznictwa TSUE (zob. np. wyrok w sprawie C-176/17 czy w wyrok w połączonych sprawach C-419/18 i C-483/18), w których Trybunał zakwestionował obecną regulację polskiego postępowania nakazowego w sporach z konsumentami. Ogólnie rzecz biorąc wątpliwości TSUE wzbudził brak obowiązku badania przez sąd abuzywności postanowień umowy, która została zabezpieczona wekslem, a przy tym istnienie rygorystycznych wymogów formalnych i fiskalnych przy wnoszeniu zarzutów od nakazu zapłaty. Niedawno stanowisko w tej sprawie zajął również Sad Najwyższy (zob. wyrok z dnia 28 października 2020 r., sygn. akt: I NSNc 22/20, w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że sąd musi z urzędu badać treść stosunku podstawowego łączącego wystawcę weksla będącego konsumentem oraz wierzyciela wekslowego pod kątem występowania klauzul abuzywnych).

Projektowane zmiany

Z założenia Projekt ustawy ma „implementować” wskazania wynikające orzecznictwa TSUE. W związku z powyższym projektowane zmiany obejmują m.in.:

• nałożenie na powoda obowiązku dołączenia do pozwu umowy zabezpieczonej wekslem (wraz z załącznikami), jeśli dłużnik jest konsumentem. Powyższe ma na celu umożliwić sądowi / referendarzowi sądowemu dokonanie kontroli abuzywności treści tej umowy już na etapie wydawania nakazu zapłaty (niespełnienie tego obowiązku będzie stanowiło brak formalny pozwu);
• nałożenie na powoda obowiązku złożenia stosownego oświadczenia, jeśli roszczenie dochodzone pozwem skierowanym przeciwko osobie fizycznej nie powstało w związku z umową konsumencką (niespełnienie tego obowiązku będzie stanowiło brak formalny pozwu, a złożenie nieprawdziwego oświadczenia może – w świetle Projektu ustawy - skutkować nałożeniem grzywny);
• złagodzenie wymogów formalno-fiskalnych w stosunku do konsumentów wnoszących zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (np. wydłużenie terminu na wniesienie zarzutów do miesiąca i wprowadzenie maksymalnej wysokości opłaty sądowej).

Przywileje konsumenckie dla jednoosobowych przedsiębiorców a projektowane zmiany k.p.c.

W kontekście nadchodzących zmian (od 1 stycznia 2021 roku jednoosobowi przedsiębiorcy zostaną m.in. w pewnym zakresie objęci ochroną przed klauzulami abuzywnymi) warto uściślić, że projektowane zmiany k.p.c. dotyczące postępowania nakazowego z weksla odnoszą się wyłącznie do sporów z konsumentami1 .

W razie jakichkolwiek pytań zapraszamy do kontaktu.

1 Odrębną kwestią natomiast jest problem nakazu dokonywania wykładni prounijnej (w tym w oparciu o wskazania wynikające z orzeczeń TSUE) w przypadku, gdy ustawodawca krajowy decyduje się na rozciągnięcie prawa unijnego (w tym przypadku dyrektywy 93/13) na sytuacje krajowe nieobjęte zakresem zastosowania tego prawa.