Sankcje UE wobec Rosji a sektor finansowy

Sankcje UE wobec Rosji a sektor finansowy

W związku wojną w Ukrainie, w ostatnim czasie znacznie zaostrzone zostały sankcje nałożone przez Unię Europejską na Rosję[1]. Sankcje, oprócz tego, że mocno oddziałują na osoby i podmioty objęte sankcjami, wiążą się z obowiązkami po stronie podmiotów gospodarczych z UE, w tym z Polski, które zobowiązane są do ich stosowania. Poniżej przedstawiamy najważniejsze informacje w tym zakresie dla sektorów: bankowego, pożyczkowego i ubezpieczeniowego.

Które sankcje mogą być szczególnie istotne z perspektywy działalności instytucji finansowej?

• Zamrożenie środków finansowych i zasobów gospodarczych oraz zakaz udostępniania środków finansowych i zasobów gospodarczych

UE rozszerzyła katalog osób, podmiotów lub organów, których środki finansowe i zasoby gospodarcze (nie tylko będące ich własnością, ale także pozostające w ich posiadaniu, faktycznym władaniu lub pod ich kontrolą) podlegają zamrożeniu oraz którym nie wolno udostępniać środków finansowych i zasobów gospodarczych.

• Zakaz zapewniania finansowania lub pomocy finansowej

Co do zasady zakazane jest zapewnianie finansowania lub pomocy finansowej na rzecz jakichkolwiek osób, podmiotów lub organów w Rosji lub do wykorzystania w Rosji w odniesieniu do określonych kategorii towarów i technologii. Dotyczy to m.in.: towarów i technologii podwójnego zastosowania, towarów i technologii, które mogłyby przyczynić się do wzmocnienia potencjału militarnego i technologicznego Rosji lub rozwoju sektora obrony i bezpieczeństwa, towarów i technologii nadających się do wykorzystania w rafinacji ropy, towarów i technologii żeglugi morskiej czy towarów i technologii nadających się do wykorzystania w przemyśle lotniczym lub kosmicznym.

Co istotne, pojęcie finansowania i udzielania pomocy finansowej jest bardzo szerokie. Obejmuje wszelkie działania polegające na udzieleniu lub zobowiązaniu do udzielenia z własnych środków lub zasobów gospodarczych między innymi dotacji, pożyczek, gwarancji, gwarancji ubezpieczeniowych, obligacji, akredytyw, kredytów dostawcy, kredytów nabywcy, zaliczek importowych lub eksportowych oraz wszelkiego rodzaju produktów ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych, w tym ubezpieczeń kredytów eksportowych.

Ponadto, co do zasady zakazane jest udzielanie finansowania publicznego lub pomocy finansowej na rzecz handlu z Rosją lub inwestycji w Rosji.

• Zakaz świadczenia usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych

Zakazane jest również świadczenie usług ubezpieczeniowych i reasekuracyjnych (zarówno bezpośrednio, jak i pośrednio) jakimkolwiek osobom, podmiotom lub organom w Rosji lub do użytku w Rosji w odniesieniu do towarów i technologii nadających się do wykorzystania w przemyśle lotniczym lub kosmicznym.

• Zakaz niektórych transakcji

Co do zasady zakazane są wszelkie transakcje związane z zarządzaniem rezerwami oraz aktywami Banku Centralnego Rosji, w tym transakcje z jakąkolwiek osobą prawną, podmiotem lub organem działającym w imieniu lub pod kierownictwem Banku Centralnego Rosji, takich jak np. Fundusz Narodowego Dobrobytu.

Ponadto, co do zasady zakazane jest bezpośrednie lub pośrednie uczestnictwo w transakcjach z:

1. osobą prawną, podmiotem lub organem z siedzibą w Rosji, które podlegają kontroli publicznej lub są w ponad 50 % własnością publiczną lub w których Rosja, jej rząd lub bank centralny mają prawo do udziału w zyskach lub z którymi Rosja, jej rząd lub bank centralny utrzymują inne istotne stosunki gospodarcze (wykaz tych osób prawnych, podmiotów i organów stanowi załącznik do rozporządzenia nr 833/2014);
2. osobą prawną, podmiotem lub organem z siedzibą poza Unią, w których ponad 50% praw własności bezpośrednio lub pośrednio należy do podmiotów, o których mowa w pkt (i) powyżej;
3. osobą prawną, podmiotem lub organem działającymi w imieniu lub pod kierunkiem podmiotów, o których mowa w pkt (i) lub (ii) powyżej.

• Zakaz przyjmowania depozytów

Co do zasady zakazane jest przyjmowanie jakichkolwiek depozytów od obywateli rosyjskich, osób fizycznych zamieszkałych w Rosji lub osób prawnych, podmiotów lub organów z siedzibą w Rosji, jeżeli łączna wartość depozytów danej osoby, podmiotu lub organu przekracza 100.000 EUR na instytucję kredytową.

W tym zakresie istotny jest też nowy obowiązek instytucji kredytowych w zakresie raportowania wykazu depozytów przekraczających 100.000 EUR posiadanych w danej instytucji przez obywateli rosyjskich, osoby fizyczne zamieszkałe w Rosji lub osoby prawne, podmioty lub organy z siedzibą w Rosji. Pierwszą informację instytucje kredytowe powinny złożyć do 27 maja 2022 r.

• Zakaz udzielania pożyczek lub kredytów

Co do zasady zakazuje się także dokonywania lub przystępowania do wszelkich uzgodnień służących udzielaniu nowych pożyczek lub kredytów określonym w aktach prawnych osobom prawnym, podmiotom lub organom.

Czy przewidziane są wyjątki i odstępstwa od sankcji?

Akty unijne nakładające sankcje przewidują szereg wyjątków i odstępstw od stosowania sankcji. Istotne jest, by instytucje finansowe zapoznały się z postanowieniami aktów prawnych określających sankcje i wdrożyły odpowiednie rozwiązania organizacyjne, które zapewnią, że reżim sankcyjny UE będzie odpowiednio stosowany.

W celu uzyskania dalszych informacji na temat sankcji UE prosimy o kontakt z Twoim partnerem w CMS lub ekspertami CMS – Ewą Świderską, Sylwią Raszplewicz-Czyżewską, Patrycją Sikorską-Tuğcu.

Informacje dotyczące wpływu sankcji na sektor finansowy w języku angielskim, w tym omówienie przepisów sankcyjnych nakładanych przez Wielką Brytanię, można znaleźć tutaj.

[1]Nowe sankcje zostały przyjęte w szeregu aktów prawnych:

Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) 2022/236 z dnia 21 lutego 2022 r. wykonujące rozporządzenie (UE) nr 269/2014 w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających, Rozporządzenie Rady (UE) 2022/328 z dnia 25 lutego 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Rady (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie, Rozporządzenie Rady (UE) 2022/330 z dnia 25 lutego 2022 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 269/2014 w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających, Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) 2022/332 z dnia 25 lutego 2022 r. dotyczące wykonania rozporządzenia (UE) nr 269/2014 w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających, Rozporządzenie Rady (UE) 2022/334 z dnia 28 lutego 2022 r. zmieniające rozporządzenie Rady (UE) nr 883/2014 dotyczące środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie, Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) 2022/336 z dnia 28 lutego 2022 r. wykonujące rozporządzenie (UE) nr 269/2014 w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających, Rozporządzenie Rady (UE) 2022/345 z dnia 1 marca 2022 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 833/2014 dotyczące środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie, Rozporządzenie Rady (UE) 2022/350 z dnia 1 marca 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia Rady (UE) nr 833/2014 dotyczącego środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie, Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) 2022/353 z dnia 2 marca 2022 r. wykonujące rozporządzenie (UE) nr 269/2014 w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających, Rozporządzenie Rady (UE) 2022/394 z dnia 9 marca 2022 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 833/2014 dotyczące środków ograniczających w związku z działaniami Rosji destabilizującymi sytuację na Ukrainie, Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) 2022/396 z dnia 9 marca 2022 r. wykonujące rozporządzenie (UE) nr 269/2014 w sprawie środków ograniczających w odniesieniu do działań podważających integralność terytorialną, suwerenność i niezależność Ukrainy lub im zagrażających.